1. Muzułmański Związek Religijny Najstarsza organizacja
muzułmańska w Polsce, gromadząca polskich Tatarów. Powstała w 1925 r.
Posiada zabytkowe meczety w Kruszynianach i Bohonikach, współczesny
meczet w Gdańsku, Centrum Islamskie w Warszawie oraz dom modlitwy w
Białymstoku. Pierwszym muftym był Jakub Szynkiewicz, a obecnie funkcję
tę pełni Tomasz Miśkiewicz rezydujący w Białymstoku.
Pierwsze grupy muzułmanów pojawiły się w Polsce w XII wieku wraz z
najazdami armii Mongołów. Islam zadomowił się w XIV wieku najpierw na
ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego, gdzie przynieśli go uchodźcy
ze Złotej Ordy, znad Wołgi i ze Stepów. Tatarom nadawano ziemię w
dorzeczu Niemna w zamian za oddaną służbę w wojsku. Na obszarze Korony
Polskiej terenem, gdzie osiedlały się oddziały Tatarów, było Podlasie.
Od 1569 roku otrzymywali oni dobra ziemskie, z których dwie wsie –
Bohoniki i Kruszyniany – do dzisiaj zamieszkują wspólnoty muzułmańskie.
Tatarom na Litwie i w Polsce zapewniano wolność wyznania, pozwalano
wznosić meczety i wybierać duchownych (tzw. imamów). Tatarzy polscy są
sunnitami, którzy opierają swoją religię na Koranie i tradycji
muzułmańskiej.
Pełne prawa polityczne w Polsce zyskali muzułmanie jednak dopiero na
mocy uchwał Konstytucji 3 Maja (sejm, urzędy). W 1922 roku powstał
Związek Muzułmański, który 28 grudnia 1925 roku przekształcono w
Muzułmański Związek Religijny. Od 1936 roku państwo subsydiowało
Związek oraz nauczanie islamu w 19 istniejących wówczas gminach
muzułmańskich. Wśród czasopism wydawano: „Życie Tatarskie”, „Przegląd
Islamski” oraz „Rocznik Tatarski”. Przed II wojną światową liczba
Tatarów w Polsce ustaliła się na około 6 tysięcy[6].
Obecnie strukturę organizacyjną Związku tworzą gminy wyznaniowe:
Białostocka, Bohonicka, Gdańska, Gorzowska, Kruszyniańska i Warszawska.
Na czele Związku stoi Najwyższe Kolegium Muzułmańskie, będące organem
wykonawczym.
W ramach obchodów 600-lecia obecności Islamu na ziemiach polskich
powołano Centrum Islamu w Białymstoku. Obecna liczba Tatarów w Polsce
wynosi ok. 5000 osób.
2. Stowarzyszenie Studentów Muzułmańskich w Polsce Pierwsze
walne zgromadzenie Stowarzyszenia odbyło się w Gdańsku 29 marca 1989
roku, a zarejestrowane zostało w 1991 r. Działa w Warszawie, Lublinie,
Łodzi, Wrocławiu, Poznaniu i Białymstoku, gdzie mieści się centrum.
Celem jest ochrona tożsamości islamskiej i praktyki islamu wśród
muzułmanów przybywających do Polski. Propaguje cywilizację i kulturę
muzułmańską. Służy także rozszerzaniu wymiany kulturalnej oraz
podejmowaniu dialogu z wyznawcami innych religii w atmosferze
wzajemnego szacunku. Wydaje liczne broszury, książki i czasopisma.
Zorganizowało dotąd 16 ogólnopolskich zjazdów.
3. Muzułmańskie Stowarzyszenie Kształtowania Kulturalnego
Powstało 30 sierpnia 1996 roku. Wielu członków Stowarzyszenia
związanych było wcześniej ze Stowarzyszeniem Studentów Muzułmańskich.
Jego celem jest szkolenie polskiej kadry muzułmańskiej w celu m.in.
propagowania informacji o islamie, jego kulturze i historii w Polsce
oraz ochrona działalności islamskiej wśród muzułmanów i ochrona
obecności islamu w Polsce. Stowarzyszenie stara się budować dobre
stosunki z rządem oraz pozarządowymi instytucjami w Polsce.
4. Liga Muzułmańska Działa od 2001 r., a zarejestrowana
została w 2004 r. Ośrodki znajdują się w Warszawie, Łodzi, Wrocławiu,
Katowicach, Krakowie, Poznaniu, Lublinie i Białymstoku. Ściśle
współpracuje ze Stowarzyszeniem Studentów Muzułmańskich w Polsce oraz
Muzułmańskim Stowarzyszeniem Kształtowania Kulturalnego. Reprezentuje
społeczność sunnicką w Polsce. Dąży m.in. do zrzeszenia wyznawców
islamu na terenie Polski oraz do członkostwa w Związku Organizacji
Muzułmańskich w Europie (FIOE) w ramach integracji z europejską
społecznością muzułmańską. Organizuje konferencje, wykłady, realizuje
programy telewizyjne i radiowe oraz zamieszcza artykuły w prasie w celu
szerzenia idei islamu. Liga dąży także do integracji ze społeczeństwem
polskim przy zachowaniu tożsamości muzułmańskiej. Prowadzi także
działalność oświatowo-wychowawczą, jak również służy organizowaniu
życia religijnego, w celu zaspokojenia potrzeb religijnych członków
Ligi. Na czele stoi Kongres ogólny z Radą Naczelną i Radą Nadzorczą.
5. Stowarzyszenie Jedności Muzułmańskiej Działa od
1937 r., a zarejestrowane zostało od 1989 r. Siedzibą jest Warszawa,
gdzie działa Instytut Muzułmański, ul. Pieńkowskiego 4/91. Jest
wspólnotą szyicką, pozostającą w duchowej łączności z innymi
wspólnotami szyickimi na świecie, zwłaszcza żyjącymi w Islamskiej
Republice Iranu, gdzie znajduje podstawy dla swojej działalności w
naukach wielkich ajatollahów. Pracami kieruje naczelny Imamat
reprezentowany przez osobę Naczelnego Imama. Stowarzyszenie posiada
placówkę naukową w postaci Instytutu Muzułmańskiego, wydaje także
publikacje.
6. Stowarzyszenie Ahmadiyya Założone w 1889 r. przez
urodzonego w Pendżabie Mirzę Ghulama Ahmada (1835-1908), który uznawał
się za Mahdiego - mesjasza. Ruch ten posiada około 10 milionów
wyznawców w 100 krajach świata. W Polsce liczy ok. 100 członków, którzy
uważani są przez inne ugrupowania islamskie za sektę. Początki ruchu w
Polsce sięgają okresu międzywojennego. Istnieją dwa odłamy: kadiani i
lahauri. Celem jest szerzenie odrodzonych wartości islamu, zarówno
wśród chrześcijan, jak i muzułmanów, judaistów i hindusów, co określane
jest jako tzw. zasada „szósty filar”.
7. Stowarzyszenie Braci Muzułmanów Ruch ten powstał w Ismaili w
Egipcie. W Polsce istnieje od 1979 roku. Zrzesza wyznawców szyizmu,
których jest około 15 procent wśród muzułmanów mieszkających w Polsce.
Celem Bractwa jest organizacja i aktywizacja życia religijnego
wyznawców oraz propagowanie ideałów islamu. Ruch ma stałe kontakty ze
światem arabskim, zwłaszcza w Iranie. Nie posiada swojego meczetu. Na
czele Stowarzyszenia stoi Najwyższa Rada Islamska, która reprezentuje
Naczelny Imam. Stowarzyszenie jest członkiem organizacji
międzynarodowych: Światowego Zgromadzenia Ahl al -Bayt w Teheranie i
Zgromadzenia Ahl al -Bayt w Hamburgu.
Oprac. Ks. Marek Danielewski
Referent ds. Dialogu z Religiami Niechrześcijańskimi KMW
|